به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نگاهی به مکاتب فقهی شیعه» نوشته محمدحسن ربانی به تازگی توسط مؤسسه بوستان کتاب در ۴۰۸ صفحه منتشر و راهی بازار نشر شده است.
مکتب حقوق مجموعه ای از آراء و نظریات یک فقیه و مشتمل بر مجموعه ای از تجربیات و دانسته های وی است که دارای سه ویژگی اصلی است: ارائه انواع تالیفات و تحقیقات جدید در فقه و اصول «و» به طور گسترده دیدگاه ها و نظرات وی را ارائه می کند. برخی دیگر «؛ ویژگی ها، یک مکتب فقهی را به وجود می آورد و آن فقیه، صاحب مکتب شناخته می شود.
نویسنده در مقدمه این اثر می گوید:
در این کتاب با عنوان مکتب فقهی و مشهور فقها، به اختصار درباره ترجمه و شرح حال فقه، طلاب این کتاب در رشته تحصیلی و برخی از ویژگی ها و فقه آنها صحبت کرده ایم.
مکتب حقوقی به مجموعه ای از نظرات و نظریات یک وکیل اطلاق می شود که مجموعه ای از تجربیات و دانش و ویژگی های او را در بر می گیرد که به دلیل وجود این مکاتب حقوقی را «مدرسه» می نامیم.
کتاب حاضر در 12 فصل تهیه و تدوین شده است که فصل اول آن با عنوان «قانون در آغاز غیبت» است; این فصل پس از ذکر رشد سر در عصر ائمه (علیهم السلام) و شمارش فقهای ائمه (علیهم السلام) به دوره سحر می پردازد. فقهای این دوره از دو مکتب محدثین و اصولی هستند.
فصل دوم به مذهب شیخ مفید می پردازد و پس از بیان ویژگی ها و فواید مذهب شیخ مفید به برخی از تألیفات وی اشاره می شود.
نویسنده در فصل سوم این کتاب، پس از معرفی مذهب حله، درباره محقق حله توضیح می دهد و سپس محیط علمی حله و روش حدیثی رزالی این جهان (وصوف سندیر مذهب) را بیان می کند. و قسمت دوم این فصل به مذهب علامه حلی می پردازد و فواید این علامه و تألیفات و ابداعات ایشان را در علوم اسلامی بیان می کند.
فصل چهارم این رساله که به مکتب جبله عامل شهید اول و شهید ثانی و مکتب عالم کرکی اختصاص دارد.
فصل پنجم مربوط به مدرسه محقق اردبیلی است. در این فصل ویژگی های این مکتب بیان شده و سپس پیروان مذهب اردبیلی شامل سید محمد عاملی، محمدبکر سبجواری و شیخ حسن عاملی و خوانساری بیان شده است.
در فصل بعد به بحث و بررسی مذاهب علامه وحید بهبهانی پرداخته شده است. در پایان از شاگردان وی نام برده می شود که از جمله آنها می توان به ابوالقاسم قومی، سید علی طباطبایی، شیخ ظفر کاشف الغطاء و فاضل نراقی اشاره کرد.
فصل هفتم به مذهب فیض کاشانی می پردازد و پس از ذکر نوشته های وی، فتاوای بی نظیری از این جهان منتشر می شود.
نویسنده در فصل هشتم مکتب جواهرسازان را معرفی می کند. وی در این فصل ابتدا به بیان انواع فقه اعم از فقه جواهر، فقه عقلی و فقه پویا و سپس ویژگی های جواهر الکلام (با تمرکز بر شهرت اعم از فقه اهل سنت، فقه اهل سنت از جمله فقه اهل سنت) می پردازد. منابع مربوط به فقه وسیع تر، توجه به شهرت فتوا و نهی از اجتهاد بر نص است.
فصل نهم کتاب «نگاهی به مکتب فقهی شیعه» درباره مکتب شیخ انصاری است. اخباریان از فقه نقل می کند و سپس نحوه نگارش متن را بررسی می کند و سپس به موقعیت اشاره می کند. فقه در دوره متأخر شیخ و پیروان شیخ انصاری.
نویسنده در فصل بعد به مکتب آیت الله بروجردی پرداخته است. سیر تحول فقه) و احادیث و نگرش های رجالی آنان تبیین شده است.
فصل یازدهم به تبیین مذهب امام خمینی(ره) می پردازد، در ابتدای این فصل ویژگی های مذهب امام راحل (ولایت فقیه، توجه به فقه جدید، نقش زمان و مکان و تغییر موضوع، دخالت سیاسی) و مسائل رسمی در فقه، و توجه به شریعت)، روش ریزعلی امام خمینی، برخی از فتاوای نادر ایشان بیان شده است.
مکتب آیت الله خویی در باب دوازدهم و آخر کتاب «نگاهی به مکتب فقهی شیعه» مطرح شده است.
در ادامه بخشی از کتاب را می خوانید که به دخالت مسائل سیاسی و حکومتی در فقه (از ویژگی های مکتب امام خمینی) می پردازد.
انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) تحول بزرگی را نه تنها در کشور بلکه در جهان به وجود آورد و در نتیجه فقه با وضعیت جدیدی مواجه شد. مواردی در قانون وجود داشت که تا آن زمان معلوم نبود. او با خلق و خوی منحصر به فرد و عرفان خاص خود توانست ایران را براندازد. در مدخل کتاب «اجتهاد» امام خمینی (ره) تصحیح مختصر اما معنادار وجود دارد. ایشان مدعی بودند که اجتهاد دوم باید دو قسم باشد یعنی فقیه اجتهادی کوتاه داشته باشند. در هر موضوعی فکر می کند، آراء و روایات فقها را در آن موضوع بررسی می کند و سپس جمع آوری و فتوا می دهد، اما برای فقها باید اجتهاد دومی باشد که همان اجتهاد کبروی است; یعنی در هر موضوعی اجتهاد کنیم، بعد از بیرون به فقه نگاه کنیم و بعد از مقایسه مسائل فقهی در کل فقه، اجتهاد جدیدی در آن داشته باشیم.